İsrail, Doğu Kudüs ve Batı Şeria arasında kalan bir alana 3400 konut yapılmasını öngören bir yerleşim planını hayata geçireceğini duyurdu.
14 Ağustos’ta yerleşimleri destekleyen bir etkinlikte konuşan aşırı sağcı Maliye Bakanı Bezazel Smotrich, Batı Şeria’da gerçekleşecek projenin “Filistin devleti fikrini gömeceğini” söyledi.
E1 adlı parselde gerçekleştirilmesi planlanan yerleşim planı, Kudüs ve Maale Adumim yerleşiminin birleştirilmesini öngörüyor.
Tartışmalı plan, işgal altındaki Doğu Kudüs’ü fiilen Batı Şeria’dan koparacağı gerekçesiyle on yıllardır rafa kaldırılmıştı.
Smotrich, projenin hayata geçmesinin “Filistin devleti fikrini ortadan kaldıracağını “çünkü artık [resmen] tanıyacak hiçbir şey ve kimse kalmayacağını” söyledi.
Smotrich bu sözleriyle, Gazze’de ateşkes ilan edilmemesi durumunda Eylül’de düzenlenecek Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda Filistin’i resmen tanıyacaklarını duyuran bir dizi Batı ülkesini hedef aldı.
İsrail merkezli yerleşim karşıtı “Peace Now” (Şimdi Barış) STK’ya göre Batış Şeria ve Doğu Kudüs’te 160 yerleşimde yaklaşık 700 bin İsrailli yerleşimci yaşıyor.
Peace Now, E1 yerleşimi projesi için 20 Ağustos’ta İsrail Savunma Bakanlığı’na bağlı bir teknik komitede oturum yapılacağını duyurdu. Grup, bakanlığın projeye itirazların tamamını reddettiğini vurguladı.
Bürokratik sürecin tamamlanmasının ardından altyapı inşaatının birkaç ay içinde, konut yapımlarınınsa yaklaşık bir yıl içinde başlaması bekleniyor.
1967’den bu yana İsrail işgali altında olan Batı Şeria’da yaklaşık 3 milyon Filistinli yaşıyor.
Bölgedeki İsrail yerleşimleri uluslararası hukuka aykırı.
E1 parselinde planlanan 3400 konutun inşa edilmesi halinde Filistinlilerin devlet kurma ihtimali fiilen engellenmiş olacak.
Bu parsel, Kudüs’ün güneyi ve kuzeyinde kalan bölgeleri birbirinden ayıracak ve Filistinlilerin yaşadığı Ramallah, Doğu Kudüs ve Beytüllahim’in birbirine bağlanmasını engelleyecek.
Hamas’ın 7 Ekim 2023’te İsrail’e saldırmasından bu yana Batı Şeria’daki Filistinlilere yönelik yerleşimci şiddeti ve devlet baskısı büyük oranda arttı. İsrailli makamlar, bu baskıyı meşru güvenlik önlemleri olarak gerekçelendiriyor.
‘Soykırım, yerinden etme ve ilhak suçlarının uzantısı’
İsrail’in E1 yerleşimi projesine yeşil ışık yakmasına Türkiye dahil birçok ülkeden tepki geldi.
Türk Dışişleri Bakanlığı yazılı bir açıklamayla planın onaylanmasını kınadı.
“Batı Şeria ile Doğu Kudüs’ü fiilen birbirinden ayıracak olan bu adım, uluslararası hukuku ve Birleşmiş Milletler kararlarını hiçe saymakta; Filistin Devleti’nin toprak bütünlüğünü, iki devletli çözüm zeminini ve kalıcı barış umutlarını hedef almaktadır” denildi.
Filistin Yönetimi Dışişleri Bakanlığı planın “soykırım, yerinden etme ve ilhak suçlarının uzantısı” olduğunu söyledi.
İsrail, bu suçlamaları uzun süredir reddediyor. Ancak İsrail’deki insan hakları örgütleri dahil dünya çapında birçok hak savunucusu İsrail’in Gazze’de faaliyetlerinin Filistinlilere karşı soykırım niteliğinde olduğunu savunuyor.
Konuyla ilgili Güney Afrika tarafından açılan ve Türkiye’nin de taraf olduğu bir dava Uluslararası Adalet Divanı’nda (ICJ) görülüyor.
Hamlenin ardından ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada “istikrarlı bir Batı Şeria İsrail’i güvende tutar ve mevcut [ABD] yönetimin bölgede barış sağlama hedefi ile uyumludur” denildi.
BM ve Avrupa Birliği (AB) ise İsrail’e yerleşimi inşa etmeme çağrısı yaptı.
Avrupa Komisyonu Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas, İsrailli makamların E1 yerleşimini hayata geçirme planının iki devletli çözüme zarar verdiğini ve uluslararası hukuka aykırı olduğunu vurguladı.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres‘in sözcüsü Stephane Dujarric da bu hamlenin “uygulanabilir ve kesintisiz bir Filistin Devleti ihtimalinin altını büyük ölçüde oyacağı” uyarısında bulundu.
Dujarric, Guterres’in İsrail’e tüm yerleşim faaliyetlerini derhal durdurma çağrısı yaptığını ve konuyla ilgili Uluslararası Adalet Divanı’nın Temmuz 2024 tarihli kararını hatırlattığını aktardı.
İngiltere Dışişleri Bakanı David Lammy, Londra’nın yerleşim projesine karşı çıktığını ve derhal durdurulması gerektiğini söyledi.
Almanya da İsrail’in E1 parseline yerleşim yapma planını “güçlü biçimde reddettiğini” açıkladı ve İsrail’e Batı Şeria’da yerleşim inşa etmeyi derhal durdurma çağrısı yaptı.
İsrail merkezli Peace Now grubu, Başbakan Binyamin Netanyahu hükümetini “iki devletli çözüm ihtimalini engellemek” ve “Batı Şeria’nın ilhakını derinleştirmek”le suçladı.
Açıklamada şu ifadelere yer verildi:
“Bugün bu çatışmayı çözmenin ve Hamas’ı yenmenin tek yolunun İsrail’in yanında bir Filistin Devleti kurmak olduğu herkes için açıktır.
“İsrail hükümeti, durdurmaya çalışmak yerine hepimizi katliama mahkum etmektedir.”
